Truyền thuyết An Dương Vương và Mị Châu - Trọng Thủy

Truyền thuyết “Mị Châu – Trọng Thủy” là một trong những truyền thuyết tiêu biểu phản ánh bi kịch mất nước nhà tan và ý thức lịch sử của nhân dân. Câu chuyện là sự sáng tạo mang đậm yếu tố thần kì của dân gian xung quanh cốt lõi lịch sử có thật về nhân vật An Dương Vương. Bài viết sẽ giúp cho bạn đọc có thể thấy được An Dương Vương là một vị vua có công vĩ đại trong việc xây dựng thành đắp lũy, cùng với tấm lòng yêu nước thương dân và tầm xa trông rộng của một vị lãnh tụ.

1. Giới thiệu về An Dương Vương

An Dương Vương có tên thật là Thục Phán, ông là vị vua lập nên nước Âu Lạc và cũng là vị vua duy nhất cai trị nhà trước này. Âu Lạc là nhà nước thứ hai trong lịch sử Việt Nam sau nhà nước Văn Lang đầu tiên của các vị vua Hùng. Niên đại trị vì của An Dương Vương được các tài liệu ghi chép lại khác nhau. Các sử cũ như Đại Việt sử ký toàn thư, Khâm định Việt sử thông giám cương mục đã cho rằng thời gian ôn làm vua Âu Lạc kéo dài đến 50 năm, từ 257 TCN đến 208 TCN. Các sử gia hiện đại căn cứ vào Sử ký Tư Mã Thiên là tài liệu gần thời đại nước Âu Lạc nhất, cho rằng An Dương Vương và nước Âu Lạc thì lại tồn tại chỉ gần 30 năm từ khoảng 208 TCN đến 179 TCN.

2. Nhân vật An Dương Vương trong truyện “Mị Châu – Trọng Thủy”

Truyền thuyết kể lại rằng, Hùng Vương thứ 18 thấy Thục Phán là người có tài, nghĩ mình không có con trai, nên theo lời khuyên của Sơn Tinh đã truyền lại ngôi báu cho Thục Phán. Sau khi được truyền ngôi báu, An Dương Vương đã dời đô từ vùng núi Nghĩa Lĩnh về vùng đồng bằng Cổ Loa. Việc dời đô đã thể hiện ý chí và quyết sách sáng suốt của An Dương Vương thể hiện tầm nhìn xa trong rộng của nhà vua. Bởi đồng bằng với đất đai màu mỡ, nguồn nước dồi dào, thuận lợi cho việc trồng lúa nước nên đây là xu thế tất yếu trong sự phát triển của đất nước. Đồng bằng với sông ngòi ngang dọc trùng gấp, dễ dàng đi thuyền và đi bộ. 

Việc dời đô là quốc sách nhưng cũng đồng nghĩa với việc phơi lưng ra giữa đồng bằng, thách thức đối phương. Nhận thấy được mối đe dọa trước mắt, An Dương Vương đã quyết định cho xây thành đắp lũy, sẵn sàng phòng thủ giặc ngoại xâm. Việc cho xây thành Cổ Loa cho thấy tầm nhìn của một nhà quân sự tài ba và tấm lòng của một ông vua lo lắng cho vận mệnh đất nước và sự bình yên của nhân dân, chứng tỏ là nhà vua đã có ý thức thiết lập một nhà nước phong kiến sơ khai với kinh thành là trung tâm để điều hành và giải quyết những công việc trọng đại của đất nước. Trước đây, ở thời đại vua Hùng, nước ta chỉ mang tính chất tổ chức của những thị tộc, bộ lạc và chưa hề có thành lũy nên việc làm của An Dương Vương có công lao rất to lớn.

Trong khi xây thành nhà vua đã rất lo lắng và phải lập đàn cầu đảo bách thần vì việc xây thành gặp rất nhiều khó khăn. Đến khi có một cụ già xuất hiện từ phương Đông nói về việc xây thành, nhà vua đã rất vui mừng, tiến hành nghi thức chào đón. Sau đó, khi Rùa Vàng xuất hiện, nhà vua dùng xe bằng vàng rước vào thành. Khi thành được xây xong và ba năm sau, Rùa Vàng từ biệt ra về, An Dương Vương lại cảm thấy lo lắng đến nguy cơ đất nước bị xâm lăng và hỏi Rùa Vàng cách chống lại quân thù. Từ đó cũng cho thấy ông là một vị vua một lòng muốn xây dựng, bảo vệ đất nước, biết trọng dụng người tài và luôn lo lắng cho vận mệnh dân tộc. Cảm động trước tấm lòng của nhà vua, Rùa Vàng đã cảm động tháo vuốt của mình cho An Dương Vương để làm lẫy nỏ thần. Sau đó, nhà vua cho người đúc nỏ thần gọi là nỏ “Linh quang Kim Quy thần cơ”.

Sau khi có thành Cổ Loa kiên cố, có Linh quang Kim Quy thần cơ tấn công từ xa hiệu nghiệm, An Dương Vương đã đánh tan quân Triệu Đà khi chúng sang xâm lược Âu Lạc. Triệu Đà thất bại bèn dùng kế cho Trọng Thủy cưới Mị Châu – con gái của An Dương Vương và ở rể để mật thám tin tức thì nhà vua vẫn vui vẻ chấp nhận vì sự hòa hiếu giao bang của hai bên. Nhưng đây là một quyết định sai lầm dẫn đến nhiều hệ lụy mà nhà vua không thể ngờ được. An Dương Vương đã mất đi sự cảnh giác và quá tin tưởng vào bản chất của kẻ thù, đến khi bị Triệu Đà đem quân sang xâm lược lần hai, ông vẫn ung dung ngồi đánh cờ, mặc cho đất nước đang đứng trên bờ vực hiểm nguy.

Khi giặc tới sát thành, nhà vua mới nhận ra nỏ thần đã bị đánh tráo. Sai lầm lớn này của nhà vua đã để lại một bài học rất lớn cho thế hệ chúng ta sau này rằng không được chủ quan, không được khinh địch, không được ngủ quên trên chiến thắng để tránh những hậu họa hối tiếc về sau. An Dương Vương đã thể hiện sự dứt khoát, sửa sai lỗi lầm của mình trong muộn màng bằng hành động chém chết Mị Châu. Trước hành động đứng về phía công lý và chém chết con gái của mình, nhân dân đã bày tỏ sự khoan dung cũng như lòng biết ơn tới vị cua có công lao to lớn đối với đất nước bằng việc xây dựng chi tiết kết thúc hư cấu “Vua cầm sừng tê bảy tấc, Rùa Vàng rẽ nước dẫn vua đi xuống biển.”

Qua bài viết, các bạn đọc có thể thấy được chân dung của một vị vua vừa có công lớn vừa có tội. Có công khi đã quyết định dời đô, xây dựng kinh thành kiên cố, phát triển đất nước giàu màu, một lòng lo cho nước lo cho sự bình yên của nhân dân. Có tội vì đã quá lơ là để mất cảnh giác để đất nước rơi vào tay kẻ thù, nhân dân chịu cảnh lầm than. Nhân vật An Dương Vương đã để lại một bài học quý báu cho muôn thế hệ sau về việc dựng nước, giữ nước và quan trọng là nêu cao tinh thần cảnh giác trước kẻ thù.