Phân tích nhân vật Vũ Nương trong chuyện người con gái nam xương

“Truyền kỳ mạn lục” là áng thiên cổ kỳ bút của Nguyễn Dữ, tác phẩm tiêu biểu cho nền văn xuôi thuộc văn học trung đại Việt Nam từ thế kỷ thứ X đến thế kỷ XIX. “Chuyện người con gái Nam Xương” được xem là một trong những truyện tiêu biểu trong hai mươi truyện của tập “Truyền kỳ mạn lục” với hình ảnh nàng Vũ Nương - đại hiện cho người phụ nữ Việt thời xưa, mang nhiều phẩm chất tài nghệ tốt đẹp nhưng vẫn phải chịu số phận bất hạnh của cuộc đời. Cùng phân tích nhân vật Vũ Nương trong “Chuyện người con gái Nam Xương” để thấy cái đẹp mà Nguyễn Dữ đã dành trọn tâm huyết để nói về. 

Nhắc về tác giả Nguyễn Dữ - ông là bậc hiền tài sống vào khoảng thế kỷ XVI, dưới triều đại nhà Lê đang có có dấu hiệu suy yếu, cuộc sống nhân dân lâm vào cảnh khó khăn, thiếu thốn. Ông là người học rộng tài cao, nhưng không màng vinh hoa phú quý nên ra làm quan được một năm thì lui về ở ẩn, thanh dưỡng tâm hồn và cho ráng áng thiên cổ kỳ bút “Truyền kỳ mạn lục”. 

Nhân vật Vũ Nương trong tác phẩm “Chuyện người con gái Nam Xương” là nhân vật chính thể hiện đầy đủ giá trị cả về thiện thực lẫn nhân đạo của tác phẩm. Mở đầu tác phẩm, nàng hiện lên là người con gái tài sắc vẹn toàn. Nàng là người con gái xinh đẹp nhất vùng, lại giỏi giang thêu thùa may vá, phải nói là công dung ngôn hạnh, chẳng hề có khuyết điểm nào “tính đã thuỳ mị nết na lại thêm tư duy tốt đẹp”. Chỉ với vài từ miêu tả ngắn gọn như thế mà hình ảnh Vũ Vương đã hiện lên là một cô gái có nhan sắc xinh đẹp lại có phẩm chất tốt đẹp cao quý khiến bao nhiêu chàng trai trong vùng phải si mê. Chính vì thế dẫu gia đình nghèo khó nhưng Vũ Nương vẫn được Trương Sinh - con trai một nhà hào phú trong làng “xin mẹ đem trăm lạng vàng cưới về”, điều đó thể hiện giá trị của nàng Vũ Nương, đồng thời là lòng trân trọng của Trương Sinh khi hỏi cưới nàng. 

Trong tác phẩm, tác giả chỉ miêu tả nhan sắc của Vũ Nương lướt qua, sau đó ông tập trung tô đậm vẻ đẹp phẩm chất của nàng ở vai trò làm con dâu, làm mẹ và làm vợ. Khi làm vợ, Vũ Nương hết mực thương yêu và lo nghĩ cho chồng, hiểu được tính hay ghen lại nghi kỵ thế nên trong cuộc sống vợ chồng nàng luôn “giữ gìn khuôn phép, không lúc nào để vợ chồng phải bất hoà”. Giặc xâm lăng đất nước, chồng phải tòng quân đánh giặc, nàng thương xót dặn dò, thề nguyện, nàng không màng đến vinh hoa, muốn chồng phải phong ấn, mũ quan, vinh hiển về làng mà chỉ cầu mong chồng được bình an. Vũ Nương ngày đêm lo lắng khi chồng đi vào nơi hiểm trở chẳng may có cớ sự, lời nàng thiết tha, sâu sắc bộc lộ rõ tình cảm vợ dành cho người chồng đi chinh chiến xa xôi, khiến ai nấy đều cảm động khôi nguôi. Trương Sinh đi lính chưa đầy mười ngày thì Vũ Nương lại sinh con, nàng trải qua cuộc vượt cạn đầy đau đớn lại không có chồng bên cạnh, bao nhiêu tủi cực nàng phải một mình vượt qua để làm tròn trách nhiệm một người mẹ, một người con dâu hiếu thảo khi còn mẹ chồng già yếu trở bệnh. Khó khăn vất vả là bao nhưng nàng không bao giờ ngừng suy nghĩ tích cực, nàng luôn hoàn thành tốt bổn phận chăm sóc mẹ chồng khi đau ốm, vẹn toàn vai trò một người mẹ, đóng vai trò làm cha dạy bảo con cái ngoan ngoãn…Những hành động ấy thật khiến người khác cảm động. Vũ Nương chỉ tâm nguyện một điều rằng, ngày Trương Sinh trở về sẽ là ngày cả gia đình được đoàn tụ nên bao nhiêu mệt mỏi, vất vả nàng đều vượt qua. Cứ thế ròng rã suốt ba năm, Trương Sinh vẫn chưa trở về, nàng “buồn nhớ khôn nguôi”. Lúc chăm sóc mẹ chồng đau ốm hay khi mẹ chồng không qua khỏi vì bệnh tật, tuổi cao sức yếu, nàng lại một tay lo liệu ma chay “hết lời thương xót, ma chay tế lê như đối với cha mẹ đẻ mình”, hiếu thuận chu đáo vô cùng. 

Với đứa con nhỏ, tuy Nguyễn Dữ không nhắc nhiều nhưng khi đọc truyện cũng có thể cảm nhận được lòng thương của nàng, chăm con từ khi lọt lòng đến khi biết nói đêm nào cũng trỏ bóng mình mà nói đấy là cha để dỗ cho con vui. Vũ Nương dành cho con tình yêu thương vô bờ bến, nói dối rằng cha là cái bóng cũng chỉ vì thương con, mong con có thể cảm nhận được hơi ấm của tình cha. Có thể thấy việc nuôi con một mình khiến Vũ Nương chịu nhiều đắng cay vất vả nhưng nàng chưa bao giờ than vãn dù chỉ một lời, chỉ chăm chăm một dạ sắt son. 

Ngoài là một người vợ đảm đang, nết na, thuỷ chung trước sau như một, Vũ Nương còn là một người hiểu chuyện, có tấm lòng vị tha. Niềm hạnh phúc chưa kịp trọn vẹn ngày chồng trở về, Vũ Nương đã phải gặp phải cảnh ghen tuông mù quáng của Trương Sinh. Nàng đau khổ tột cùng nhưng vẫn giữ đúng đạo, nhỏ nhẹ giãi bày, một lòng mong muốn chồng thông hiểu, muốn tìm rõ nguyên nhân dẫn đến cơn ghen của Trương Sinh nhưng anh ta lại giấu diếm. Chính điều này đã khiến Vũ Nương kiệt sức, trái tim vụn vỡ khi biết bao yêu thương chờ đợi, trọn đạo vợ chồng mà giờ này lại chứng kiến người mình yêu thương không tin mình, nó đã đẩy Vũ Nương vào bi kịch phải lựa chọn cái chết vì nếu sống mà bị ruồng bỏ thì nhục nhã sao mà sống được ở cái làng này. 

Nàng gieo mình xuống sông nhưng vì lòng thuỷ chung, hiền lành đã được cứu vớt. Và khi sống dưới thuỷ cung, nàng vẫn sẵn lòng tha thứ cho chồng, chưa một lần oán trách chồng bội bạc, điều này thể hiện qua chi tiết nàng gửi chiếc thoa vàng cho Phan Lang mang về để nhờ Trương Sinh lập đàn giải oan. Khi Vũ Nương hiện về ở trên bến Hoàng Giang Vũ Nương vẫn không mở một lời trách móc chồng mà đưa lời cảm tạ “Đa tạ tình chàng, thiếp chẳng thể trở về nhân gian được nữa”, cho thấy nàng đã hoàn toàn tha thứ cho chồng dẫu chồng mình đã gây cho nàng biết bao đau khổ, khiến nàng phải chịu đau đớn tan của nát nhà, xa lìa đứa con mới tập nói.

Vũ Nương có đầy đủ phẩm chất tốt đẹp nhưng cuộc đời nàng lại rơi vào bi kịch kéo dài, nàng chưa được sống một ngày hạnh phúc trọn vẹn, mới lấy chồng thì đã phải xa chồng, một thân một mình chèo chống vất vả, đến lúc tưởng được đoàn viên thì gặp phải nỗi oan lạ lùng, xuất phát từ lời nói vô thưởng vô phạt của đứa con nhỏ, bị chồng ruồng rẫy ghen tuông, phải tự tử đến chứng minh cho tấm lòng thanh bạch của mình. 

Sử dụng yếu tố trong tác phẩm giúp nàng được sống và cho nàng một cái kết có hậu, nàng được giải oan thế nhưng Nguyễn Dữ vẫn không để cái kết ấy được trọn vẹn bởi ông hiểu được rằng phải như vậy thì người đọc mới nhận thấy được sự khắc nghiệt của những định kiến trong xã hội lúc bấy giờ, những lời nói chê bai những hủ tục đã đày đọa người con gái rơi vào bi kịch không có lối thoát và phải kết thúc cuộc đời bằng cái chết. Thật đau xót biết bao. Trong cái xã hội đầy rẫy bất công, chế độ cường quyền, quan điểm trọng nam khinh nữ khiến những người con gái không chỉ riêng Vũ Nương rơi vào bể khổ không lối thoát. 

Hiện lên với nhan sắc cùng những phẩm chất tốt đẹp, Vũ Nương chính là hiện thân cho vẻ đẹp của người con gái Việt Nam. Vẻ đẹp nàng là vẻ đẹp nhân sinh vô cùng quý giá, nàng hoàn toàn xứng đáng được hưởng hạnh phúc, được đoàn viên, được chồng yêu thương chăm sóc chứ không phải chịu nỗi bất hạnh ghen tuông vô cớ để rồi gieo mình tự tử và sau cùng lại sống bất tử với nỗi cô đơn vời vợi dưới thuỷ cung. Nguyễn Dữ đã thật sự thành công khi xây dựng nhân vật người con gái Nam Xương là Vũ Nương khi qua đó ông cho người đọc thấy được phẩm chất tốt đẹp của người phụ nữ Việt Nam và đi kèm phản ánh những bất công trong xã hội phong kiến xưa đối với thân phận người phụ nữ.

Hy vọng bài viết phân tích nhân vật Vũ Nương trong “Chuyện người con gái Nam Xương” đã giúp bạn cảm nhận được hết giá trị cũng như các tầng giá trị ý nghĩa xung quanh nhân vật, cũng như tác phẩm. Cho đến ngày hôm nay, thông điệp mà tác phẩm “Chuyện người con gái Nam Xương” vẫn còn nguyên giá trị.