Chiếc lược ngà - Thánh ca của tình phụ tử thiêng liêng

Chiến tranh đã qua đi, nhưng những vết thương nó để lại là không bao giờ có thể bù đắp. Tựa như lưỡi dao sắc bén, nó len lỏi vào tâm hồn của từng người để cắt xé nó, giày vò nó. Đề tài chiến tranh trong văn học không còn xa lạ, song có thể lồng ghép được hiện thực chiến tranh để làm nổi bật lên những giá trị nhân bản thì lại không phải tác phẩm nào cũng làm được. “Chiếc lược ngà” đã làm được nhiệm vụ khó khăn đó, không quá khi nói rằng, đó là một bản hùng ca.

Hiện thực chiến tranh tàn khốc

Chiến tranh, sản phẩm bi thương nhất của loài người đã cướp đi những giá trị nhân bản của nhân loại, không ai có thể phủ nhận được sự tàn phá của nó đối với cuộc sống này. Không chỉ là làng mạc, quê hương, mà còn là tính mạng. Chiến tranh đã chia cắt bé Thu và anh Sáu. Sự mong ngóng được ở bên nhau chỉ là ước mơ, nước mất thì nhà tan, chiến tranh còn đó thì hai người không thể nào đoàn tụ. 

Hiện thực chiến tranh tàn khốc được lột tả qua truyện ngắn Chiếc lược ngà - Nguyễn Quang Sáng 

Vết cắt của chiến tranh được thể hiện trên những vết sẹo của anh Sáu. Những vết sẹo hằn dài trên khuôn mặt khắc khổ, là hậu quả của những trận đánh. Và cũng những vết sẹo đã ngăn cách tình cha con giữa hai người, khiến bé Thu nhất quyết không chịu nhận cha. Điều đó càng khắc họa rõ hơn sự khốc liệt của chiến tranh. Nỗi đau của nó như những vết sẹo, không bao giờ có thể biến mất. Nó ngăn cách mọi niềm vui cũng như hạnh phúc, giết chết mọi tình thương và ươm mầm cho tội ác phát triển. Đau đớn thay khi người với người phải lao vào đánh nhau, để giành lại thứ mà vốn dĩ là quyền con người bất khả xâm phạm – độc lập tự do.

Bản hùng ca của tình phụ tử thiêng liêng

Có thể nói, chiến tranh tàn khốc và ác liệt, song chưa bao giờ nó có thể giết được những giá trị nhân bản thực sự. Giữa sa mạc của chết chóc, tình thương yêu giữa anh Sáu và bé Thu tựa hạt ngọc trong ngần cứ bất chấp sáng mãi. Tình cảm cha con sâu nặng đã được tác giả thể hiện phần nào trong chuyến anh Sáu về phép thăm nhà và được miêu tả kĩ lưỡng hơn khi anh Sáu vào căn cứ kháng chiến trong rừng sâu. Sau khi chia tay với gia đình, nỗi day dứt, ân hận ám ảnh anh Sáu suốt nhiều ngày là việc anh đã lỡ tay đánh con.

Một bản hùng ca của tình phụ tử thiêng liêng cao quý

Tình phụ tử được thể hiện rõ nhất qua hình tượng chiếc lược ngà – vật chứng minh cho tình yêu thương bất diệt của người cha dành cho người con của mình. Lời dặn tha thiết của đứa con: Ba về! Ba mua cho con một cây lược nghe ba!", đã thôi thúc anh nghĩ đến việc làm một chiếc lược ngà nhỏ xinh dành tặng con gái. Kiếm được một khúc ngà voi nhỏ, anh Sáu mừng rỡ vô cùng. Anh dành hết tâm trí vào việc làm cây lược: Anh cưa từng chiếc răng lược, thận trọng, tỉ mỉ và cố công như người thợ bạc. Trên sống lưng lược có khắc một hàng chữ nhỏ mà anh đã gò lưng, tẩn mẩn khắc từng nét: “Yêu nhớ tặng Thu con của ba". Chiếc lược ngà xoa dịu đi nỗi ân hận trong anh Sáu, cũng như là dịu lại nỗi nhớ thương của mình. Vì thế, mỗi khi nhớ con, ông lại mang chiếc lược ra ngắm và chải lên tóc mình cho thêm bóng, thêm mượt. Nhưng rồi ông Sáu đã hi sinh trong một trận càn của giặc, khi còn chưa kịp trao cây lược cho con gái. Trước lúc tắt thở, không còn sức trăng trối lại điều gì, “hình như chỉ có tình cha con là không thể chết được”

Tình thương ấy còn được thể hiện qua tiếng “cha” của bé Thu, tiếng thét như xé tan đi mọi ranh giới, đạp nát mọi thứ xấu xa mà chiến tranh mang lại, nó được cất lên từ sự dồn nén suốt một thời gian dài, vừa thể hiện sự đấu tranh tâm lí vô cùng gay gắt, vừa thể hiện tính cách mạnh mẽ trong nhân vật. Hai cha con nhận nhau vào đúng giây phút phải chia li, phải chăng là để làm rõ hơn cả sự tàn ác của chiến tranh? Dẫu sao, có thể khẳng định, tình phụ từ là không bao giờ có thể giết chết.

Chiếc lược ngà – tác phẩm viết về những con người anh hùng

Trên tất cả, con người vẫn lấp lánh vẻ đẹp sáng ngời khi ở trong bùn đất. Tác phẩm viết về anh Sáu, người lính gan dạ, dũng cảm đã sẵn sàng từ bỏ gia đình của mình vì sự nghiệp giải phóng dân tộc. Viết về bé Thu, người con ngang bướng sau này đã tiếp tục theo chân ba phục vụ cách mạng. Truyền thống yêu nước chảy trong huyết quản của mỗi nhân vật, tất cả đều biết rằng độc lập tự do dân tộc là điều quý giá nhất.

Câu chuyện đã tái hiện thành công tình cha con sâu nặng của bé Thu và ông Sáu. Từ đó, tác giả cho thấy sự tàn bạo của chiến tranh; những bi kịch cùng tình cảm gia đình đẹp đẽ trong thời chiến. Đồng thời tác phẩm cũng ca ngợi tình cảm phụ tử thiêng liêng trong hoàn cảnh chiến tranh khốc liệt. Như một lời khẳng định cho vẻ đẹp của con người, chiến tranh càng tàn khốc, vẻ đẹp ấy lại càng ngời sáng, vẻ đẹp của những con người nơi đầu sóng ngọn gió đã ngã xuống vì tự do của một dân tộc. Đâu phải ngẫu nhiên Nguyễn Đình Thi đã có những câu thơ: 

Nước Việt Nam từ máu lửa

Rũ bùn đứng dậy sáng lòa

Tuyển tập truyện ngắn Chiếc lược ngà của nhà văn Nguyễn Quang Sáng

Tác phẩm đã xây dựng được những tình huống, cốt truyện độc đáo, bất ngờ qua đó thể hiện chủ đề của tác phẩm. Nghệ thuật phân tích tâm lí nhân vật tinh tế, sâu sắc, phù hợp với lứa tuổi. Lối kể chuyện chân thực, tự nhiên, giàu cảm xúc. Hình ảnh giản dị, mà giàu giá trị, ý nghĩa biểu tượng, kết tinh trong hình tượng chiếc lược ngà. Qua đó ca ngợi tình phụ tử thiêng liêng cao quý.

Thảo Nguyên